Không có sản phẩm trong giỏ hàng
Sơn dầu là một chất liệu quen thuộc với nhiều thế hệ họa sĩ từ bao đời nay. Sơn dầu luôn gắn liền với sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật, gắn bó với những người đã và đang miệt mài tìm kiếm những điều kỳ diệu trên chất liệu này.
Sơn dầu được chế tác bằng cách nghiền bột màu với chất kết dính (chủ yếu là các loại dầu thảo mộc trong đó thông dụng nhất là dầu gai) dầu có đặc tính trong và khô theo dạng màng kính và đàn hồi. Sơn dầu là một chất liệu quánh quện, dẻo dai lúc ướt thì mịn màng lúc khô thì bền chắc, có thể sửa chữa cạo đi hoặc đắp dày đều dễ dàng. Ngày nay với công nghệ hóa chất phát triển nên việc chế biến sẵn trong ống và các hôp màu bày bán sẵn có từ 12 – 24 màu và còn hơn thế nữa làm cho việc sử dụng càng thêm thuận lợi, với những đặc tính như vậy sơn dầu cho phép vẽ lên bất cứ một nền mặt phẳng nào từ gỗ, phải đến những vật rắn như kim loại.
Kỹ thuật tạo chất
Trong nghệ thuật sự thành công của tác phẩm không thể không nói đến vấn đề của tạo chất với bất kỳ chất liệu nào chúng ta đều có thể tạo chất, mỗi chất liệu đều có mỗi cách tạo chất riêng. Tạo chất tức là nắm bắt hiện thực một cách thấu đáo để tạo nên sự sống cho tác phẩm, là cách thể hiện, phương tiện áp dụng những khả năng riêng của mỗi họa sĩ cho tác phẩm của mình. Trong sơn dầu với tính đa năng của chất liệu nên có thể diễn tả tương đối bằng nhiều cách tạo chất, tạo chất bằng màu, hoặc đắp dày, đi mỏng, cạo….có thể dùng bất cứ phương tiện nào kể cả ngón tay, bàn tay miễn là cho được thỏa mãn khi diễn tả đối tượng.
Sơn dầu có nhiều cách để tả chất làm đa dạng thêm cho chất liệu đem lại hiệu quả thẩm mỹ cao. Thông thường khi vẽ ít ai vẽ một lớp màu mà đạt được hiệu quả ngay mà phải chồng nhiều lớp cho đến khi nào đạt được như ý muốn thì thôi. Khi muốn chồng màu sau lên thì phải đợi lớp màu dưới khô vừa phải, thức là không khô cứng để lớp màu sau lên có thể hòa lẫn nhưng ở độ ít hơn, dùng cách này để điều chỉnh đậm nhạt hoặc nóng lạnh thì rất hợp, hoặc chờ màu dưới khô chết hẳn rồi chồng lớp sau lên điều này tránh được sự hòa lẫn không cần thiết giữa các lớp màu, khi phủ màu lên có thể lấy dao cạo, nạo cho lộ ra màu phía dưới theo các hình dạng điều khiển của đường bút rất đẹp, hay tạo độ nhám, xơ hoặc hình dạng rồi phủ màu của gam chung lên dao cạo làm cho các màu lẫn ở các khe nhỏ tạo được gam chung cho bức tranh. Cách này khi phủ lớp màu sau phải mỏng có thể dùng cọ quét nhẹ lên rồi dùng dao cạo lên chỗ phủ màu.
Trong tạo chất phải bắt đầu nghiên cứu tỉ mỉ từ ánh sáng màu sắc, không gian, xa gần nóng lạnh hình thể… của thiên nhiên có thể dắp dày, di mỏng, bóp méo hình thể không nhất thiết phải sao chép thiên nhiên, trong tạo chất sơn dầu giải quyết ánh sáng là rất quan trọng đôi khi ánh sáng xuất phát từ một điểm cụ thể của bức tranh và không còn tính chất siêu hình được mô tả, không nhất thiết ánh sáng phải từ trên rọi xuống như trong tự nhiên mà có thể bằng những nhát bút đắp dày và màu sắc ánh sáng được khêu gợi như trong bức phong cảnh ở Colliouve của Matisse. Ở đây họa sĩ gạt bỏ cách mô phỏng bắt trước thiên nhiên, ông dùng những nét bút ngang dọc chỗ dày chỗ mỏng, có chỗ buông lơi là sinh động cho bức tranh, ta có cảm giác như gió vi vu, màu sắc rực rỡ, cảm giác cái nắng mùa hè thắm đượm tạo hồn sóng cho bức tranh.
Tạo chất là đi tìm cái mới, cái sức sống mãnh liệt của thiên nhiên và con người để đưa vào tranh tạo cho bức tranh một linh hồn sống trong tranh và trong mắt người thưởng thức.
Có thể ngẫu nhiên hoặc tình cờ mà cá nhân mỗi họa sĩ thể hiện trên tranh bằng nhiều cách xử lý kỹ thuật khác nhau mà người họa sĩ lồng cảm xúc của mình vào bức tranh. Tác giả, thiên nhiên và sáng tạo là một thể, bản thân thiên nhiên con người, bản thân mọi sự chuyển động xung quanh chúng ta là một kho tàng cho người họa sĩ tìm tòi và thể hiện, thực ra “chất” đã có sẵn trong thiên nhiên, ai có thể rút nó ra được thì có được nó, toàn bộ thiên nhiên đến với người nào chịu khó tìm tòi, thiên nhiên có vai trò quyết định hay nói đúng hơn giữa tác phẩm và thiên nhiên có mối quan hệ gắn bó. Chúng ta phải xem xét sự vật mà thiên nhiên phô bày trước mắt dưới dạng hoàn chỉnh, với một cái nhìn thâu suốt. Như vậy người họa sĩ có thể thực hiện được sự hòa hợp giữa sự chiêm nghiệm thiên nhiên và sự thực hành nghệ thuật.
Tạo chất bằng dao (bay) vẽ
Ngoài bút (cọ) và các loại họa cụ khác, dao vẽ là một trong những loại không thể thiếu với họa sĩ. Dao có tính chất mềm, đàn hồi, mẩy, cấu tạo giống bay của thợ nề nên thường gọi là bay, dùng để nghiền màu nhưng cũng có thể dùng để diễn tả chất cho một bức tranh. Dùng bay để diễn tả sự vật đối tượng, hoặc vẽ hình họa thường rất khó đòi hỏi người vẽ phải có kinh nghiệm và tay nghề cao. Dùng dao để diễn tả những nét tỉ mỉ, thì không bằng bút được vì bay có độ rắn không mềm giống bút nên thích hợp hơn khi đi những diện mảng rộng, hoặc tạo khối, chắn màu, hoặc cạo gọt tỉa những chỗ màu chưa đạt. Khi dùng bay phải dùng một lượng màu tương đối nhiều, nên phải cân nhắc trước khi đặt màu lên mặt tranh (để khỏi phải phí màu) rồi dùng bay diễn tả hoặc gạt các diện mảng đã phân sẵn theo bố cục trên mặt tranh, rồi áp sát mặt bay xuống dập nhẹ sẽ cho mặt tranh sần sùi trông cũng lạ mắt) hoặc vừa gạt vừa vờn tả tùy thích mỗi người…những đường gạt màu của dao thường cho cảm giác mạnh bạo, nên dùng để chải buốt thì sẽ không được mềm mại giống như cọ bay thích hợp với những lỗi vẽ mạnh, song việc dùng dao diễn tả như thế là hoàn toàn phụ thuộc vào sở thích, thói quen và năng lực của họa sĩ, không có một công thức nào quy định. Đây chỉ là những kinh nghiệm và học hỏi mà thôi có người quen dùng dao để diễn tả và trở thành thế mạnh của mình, nhưng có người lại thành công nhờ công cụ khác. Điều này là tùy thuộc quá trình tìm tòi và sáng tạo của mỗi họa sĩ tự đi tìm thế mạnh riêng trong mỗi họa cụ.
Trong tranh sơn dầu, kỹ thuật là một vấn đề cốt yếu mà người vẽ cần phải nắm vững khi xây dựng một tác phẩm. Để tạo nên được cái chất, sự sống và cái hồn cho bức tranh, điều đó đòi hỏi người vẽ phải không ngừng miệt mài tìm kiếm, sáng tạo khi thể hiện nắm bắt đến nơi đến chốn mọi yếu tố tạo hình từ chất màu, hình mảng đường nét đến sắc độ…để cuối cùng đạt đến chuẩn mực của cái đẹp về hình thức lẫn nội dung.
Kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu mỗi người có cách riêng, đưa đến nhiều lối và cách thể hiện khác nhau, nhưng thể hiện hiếm có họa sĩ nào chỉ dùng một phương pháp duy nhất cho một bức tranh, cái cốt yếu là phải biết tổ chức các phương pháp thể hiện thành một bức tranh đủ biểu cảm, không phụ thuộc vào một kỹ thuật nhất định. Những phong cách cá nhân độc đáo sẽ hình thành, đòi hỏi người họa sĩ không những vững tay mà phải có sự từng trải, so sánh, quan sát nhạy bén và óc sáng tạo trong công việc.
Nguồn: Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương
