Thời gian gần đây, các tin tức hội họa ngày càng nhắc đến nhiều hơn tên tuổi Nguyễn Tư Nghiêm – một trong tứ trụ của mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của ông là tranh sơn mài với nhiều tác phẩm nổi tiếng. Thông qua lối thể hiện đầy bản sắc dân tộc, tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm vẫn giữ nguyên được giá trị qua thời gian. Tìm hiểu thêm trong chia sẻ dưới đây của LanVu Gallery.
Đôi nét về cuộc đời Nguyễn Tư Nghiêm
Họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm (1922-2016) sinh ra tại Nam Đàn, Nghệ An trong một gia đình nho học. Ngay từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu hội họa và niềm đam mê mãnh liệt với vẽ tranh. Ông theo anh trai ra Hà Nội, tìm đến họa sĩ Lê Phổ để học vẽ. Sau đó theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương – nơi đào tạo nên nhiều tên tuổi lớn của nền mỹ thuật Việt Nam.
Năm 22 tuổi, ông đã gây tiếng vang với bức tranh sơn dầu Người gác Văn Miếu, đoạt giải nhất tại triển lãm Salon Unique, đánh dấu bước khởi đầu đầy ấn tượng trong sự nghiệp. Sau năm 1954, ông làm việc tại Hội Văn nghệ Việt Nam và giảng dạy tại Trường Trung cấp Mỹ thuật Việt Nam.
Trong suốt hơn 70 năm sáng tác, Nguyễn Tư Nghiêm để lại một kho tàng đồ sộ với phong cách đậm bản sắc dân tộc, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Ông sử dụng đa dạng chất liệu như sơn mài, bột màu, giấy dó và than chì, trong đó sơn mài là thế mạnh nổi bật nhất.
Ông được xem là một trong tứ trụ của thế hệ thứ hai trong nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam, sánh ngang với các danh họa lớn như Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn. Năm 70 tuổi, ông kết hôn với họa sĩ Nguyễn Thu Giang – con gái nhà văn Nguyễn Tuân. Với những cống hiến bền bỉ, ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
Những chủ đề nổi bật trong tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm
Tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm là phương tiện giúp ông gửi gắm tâm hồn Việt, triết lý sống và tinh thần thời đại. Ba mạch đề tài lớn thường xuất hiện trong tranh sơn mài của ông thể hiện rõ cá tính sáng tạo và chiều sâu tư tưởng là:
Chủ đề dân gian và văn hóa truyền thống
Nguyễn Tư Nghiêm thường khai thác các hình ảnh quen thuộc như hầu đồng, múa rối nước, Thánh Gióng, các điệu múa cổ… nhưng không hề máy móc, rập khuôn. Ông cách điệu tinh tế, kết hợp đường nét táo bạo với bố cục phẳng cùng nét đặc trưng từ tranh dân gian Đông Hồ và mỹ thuật thời Lý – Trần để tạo ra các tác phẩm để đời, mang chất rất riêng.
Chủ đề triết lý – tượng trưng
Hình ảnh con nghé, rồng, ngựa hay thiếu nữ được ông phác họa với tạo hình trừu tượng, mang hàm ý sâu xa. Chúng là biểu tượng cho tuổi thơ, quyền lực, cái đẹp được thể hiện tròn trịa qua con mắt của người họa sĩ tài năng. Qua các tác phẩm này, ông có cơ hội bộc lộ suy tư về thời gian và sự tồn tại của mọi vật trong một thế giới đầy biến động.
Chủ đề kháng chiến
Dù không trực diện mô tả chiến tranh nhưng tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm vẫn thể hiện tinh thần kháng chiến thông qua biểu tượng dân gian. Các tác phẩm gợi nhắc về khí chất kiên cường của dân tộc một cách kín đáo nhưng mang đậm dấu ấn thời cuộc, có chiều sâu mà tác giả gửi gắm.
Các tác phẩm tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm nổi bật
Dưới đây là 3 tác phẩm nổi bật trong bộ sưu tập tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm được nhiều người đánh giá là ấn tượng nhất:
Tranh sơn mài “Con nghé quả thực” năm 1957
Đây là một trong những tác phẩm sớm nhất đánh dấu lối đi riêng của Nguyễn Tư Nghiêm vừa dân gian, vừa hiện đại. Con nghé quả thực thể hiện khung cảnh làng quê Việt Nam với gam màu đỏ son chủ đạo – sắc đỏ tượng trưng cho sự may mắn, ấm no và niềm tin vào tương lai. Trung tâm bức tranh là hình ảnh con nghé non bên cạnh người mẹ và các em nhỏ, bao quanh là những nhân vật như cụ già, người nông dân, trẻ con…
Với ngôn ngữ tạo hình độc đáo, đường nét chắc khỏe, kết hợp cùng chất liệu sơn mài truyền thống, Nguyễn Tư Nghiêm đã tái hiện một không gian thôn quê vừa mộc mạc, vừa giàu tính biểu tượng. Tác phẩm không chỉ là minh chứng cho tài năng của ông mà còn phản ánh tinh tế về đời sống tinh thần của người Việt sau chiến tranh.
Tác phẩm “Điệu múa cổ” năm 1970
Bức tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm thể hiện rõ sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật hiện đại và hồn cốt dân tộc. Hình ảnh các nhân vật được cách điệu bằng những mảng màu hình học gãy khúc, viền đậm, tạo bố cục khá sinh động cho tác phẩm.
Màu sắc chủ đạo gồm nâu đất, cam, vàng và tím, gợi nhắc đến tranh dân gian và chất liệu sơn mài truyền thống. Đây không chỉ đơn thuần là tác phẩm phác họa cảnh sinh hoạt tập thể rộn ràng mà còn phản ánh chiều sâu văn hóa Việt, đậm chất Á Đông mà ông muốn truyền tải.
Tác phẩm “Gióng”
Tác phẩm Gióng thuộc chủ đề tranh trừu tượng được Nguyễn Tư Nghiêm sáng tác sau năm 1975. Đây là thời kỳ ông bắt đầu thử nghiệm mạnh mẽ với hình khối, ký hiệu. Ông sử dụng tông màu trầm pha đỏ nâu làm chủ đạo, các mảng màu và hình khối xếp chồng, xoắn cuộn như những mảnh ký ức mang dáng dấp của lịch sử dân tộc.
Tác phẩm không mô tả cụ thể hình ảnh thực tế, mà thiên về biểu đạt cảm xúc nhiều hơn. Đây cũng là một ví dụ tiêu biểu cho phong cách hội họa siêu thoát mang đậm tinh thần đổi mới và triết lý nghệ thuật trong tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm.
Tranh sơn mài của Nguyễn Tư Nghiêm là minh chứng sống cho khả năng dung hòa giữa truyền thống và hiện đại. Nếu bạn đang tìm kiếm một tác phẩm nghệ thuật mang đậm bản sắc Việt, đừng ngần ngại mua tranh sơn mài ở Hà Nội tại những không gian trưng bày uy tín như Lanvu Gallery. Để được tư vấn chi tiết, bạn có thể Liên hệ với chúng tôi hoặc tham khảo các dịch vụ vẽ tranh theo yêu cầu tại Lanvu Gallery để sở hữu một tác phẩm phù hợp với không gian và gu thẩm mỹ nhé!
